| تحلیل سرمایه اجتماعی در بین ایرانیان (به مثابه کلان مفهوم تبیین کننده وضعیت اجتماعی ) |
| کد مقاله : 1373-SSI |
| نویسندگان |
|
رضا صفری شالی * عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی |
| چکیده مقاله |
| قلب مفهومی سرمایه یا دارایی اجتماعی، شامل نظم، اعتماد، احساس امنیت، مشارکت، رضایت، احساس تعلق به جامعه، امید و نشاط اجتماعی است؛ لذا ماندگاری هر جامعه انسانی، منوط به سطحی از سرمایه اجتماعی می‌باشد. با توجه به تحولات اخیر در کشور، سرمایه اجتماعی مفهومی است که دریچه تازه‌ای را در تحلیل و علت‌یابی مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی گشوده است و امروزه نیز بسیاری از تحلیل‌گران اجتماعی برای توضیح طیف وسیعی از فرایندهای اجتماعی، آن را به کار می‌برند. از آنجا که کنش و واکنش‌های افراد در درون قالبهایی جمعی رخ می‌دهد، مواردی چون خانواده، گروه، سازمان، نهاد و در کلی‌ترین شکل آن، ساختار اجتماعی نیز، حاوی ابعاد سرمایه اجتماعی بوده و نیازمند بررسی و تحلیل می‌باشند. به لحاظ سطح تحلیل سرمایه اجتماعی، در برگیرنده‌ی نهادها، روابط، نظرگاه‌ها و ارزش‌هایی است که برکنش و واکنش‌های بین مردم در جامعه حاکم‌اند و در توسعه‌ی اقتصادی و اجتماعی سهم موثری دارند. لیکن سرمایه اجتماعی جمع ساده‌ی نهادهایی نیست که جامعه را در بر می‌گیرند، بلکه همچنین ملاطی به شمار می‌رود که نهادهای یادشده را به هم پیوند داده و در عین حال دربرگیرنده‌ی ارزش‌ها و هنجارهای مشترک لازم برای رفتار و تعاملات اجتماعی است. به لحاظ روش‌شناسی در نوشتار حاضر با استفاده از روش اسنادی به بررسی روند و تحلیل سرمایه اجتماعی در ایران بر طبق داده‌های پیمایش‌های ملی در دهه اخیر پرداخته می‌شود، نتایج نشان از کاهش سرمایه اجتماعی در برخی از ابعاد،(خصوصاً در حوزه‌های مربوط به اعتماد و رضایت نهادی و سازمانی) است به طوریکه وضعیت سرمایه اجتماعی در حوزه‌های مذکور در بازه 0 تا 100 از نمره 43.50 در سال 1394 به میانگین نمره 37 در سال 1400 رسیده است؛ که چنین شرایطی بر طبق «نظریه سرایت» در کاهش امید به آینده اجتماعی و پایین‌آمدن چشم انداز مثبت نسبت به آینده جامعه تأثیرگذار بوده و بر طبق «نظریه جبران» افراد سعی داشتند که برای آینده فردی خود سرمایه‌گذاری نمایند که نشان از شکل‌گیری نوعی سرمایه اجتماعی جزیره‌ای است. |
| کلیدواژه ها |
| سرمایه اجتماعی، اعتماد اجتماعی و اعتماد نهادی ، مشارکت اجتماعی، احساس رضایت و ارتباطات اجتماعی |
| وضعیت: پذیرفته شده |
