| تشخیص سلامت اجتماع از چشم‌انداز جامعه‌شناسی حقوق: ارزیابی وضعیت رعایت قانون در ایران |
| کد مقاله : 1319-SSI-FULL |
| نویسندگان |
|
روح الله اسلامی *1، اردشیر انتظاری2 1دانشجوی دکتری دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی 2دانشگاه علامه طباطبائی |
| چکیده مقاله |
| از خلال مطالعه زمینه اجتماعی تکوین نظام حقوق جدید ایران و تلاش برای کاربست رویکرد نظری دورکیم در حوزه جامعه‌شناسی حقوق این درک نظری آشکار میشود که بیان مساله اجتماعی قانون در ایران با تاکید بر مفهوم آنومی و تلقی از وضعیت چونان آسیب و بیماری با رویکرد نظری دورکیم نسبت به حقوق ناسازگار است. در مقاله حاضر برای عبور از این ناسازگاری نظری، ضمن معرفی قواعد تشخیص بیماری و سلامت اجتماع نزد دورکیم، برای ارزیابی وضعیت از منظر جامعه‌شناسی حقوق سه معیار شناسایی میشود 1. میزانی از عدم رعایت قانون بهنجار است و این میزان ضروری و سودمند نیز هست؛ 2. دولت در وضع قانون کارگزار وجدان جمعی است و وضع قانون برآمده از وجدان جمعی بهنجار است؛ و 3. قواعد هنجاری در وجدان جمعی بههمپیوسته است و پیوند قانون وضعی با دیگر قواعد هنجاری در منظومه نظارت اجتماعی بهنجار است. سپس با رجوع به تحقیقات پیشین مرتبط با رعایت قانون در ایران، انواع سهگانه عدم رعایت قانون و همچنین تغییرات زمینه اجتماعی قانون را بررسی کرده و استنتاج میکنیم که وجود این انواع سهگانه عدم رعایت قانون وضعی را نمیتوان نابهنجار دانست. پس اگر شواهد عدم رعایت قانون را چونان نشانه سلامت اجتماع تفسیر کنیم آنگاه میتوان با شناسایی عوامل موثر بر بروز هر کدام از انواع عدم رعایت قانون، ضمن عبور از بیان عوامل کلی (به عنوان مثال دستهبندی رایج عوامل پنجگانه فردی، اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی) پیشنهادها و توصیههای سیاستی مشخص برای اصلاح قانون مشخص به قانونگذاران ارائه داد. دستاورد این مقاله مسیری است که با نشان دادن وضعیت سلامت اجتماع برای انجام مطالعات تجربی جامعه‌شناسی حقوق ایران در آینده هموار شده است و از این طریق میتوانیم بیماریهای احتمالی را تشخیص داده و برای درمان آنها بکوشیم. |
| کلیدواژه ها |
| رعایت قانون، بی‌هنجاری، نظارت اجتماعی، سلامت اجتماع، و جامعه‌شناسی حقوق |
| وضعیت: پذیرفته شده |
