نقش ساز و کارهای فضای مجازی در شکل‌گیری وجه برساختی اعتراضات و جنبش-های اجتماعی توسط نیروهای همگرا و واگرا؛ تهدیدها و فرصت‌ها
کد مقاله : 1214-SSI-FULL
نویسندگان
اردشیر انتظاری1، سیمین ویسی *2
1دانشگاه علامه طباطبائی
2-
چکیده مقاله
جنبش‌های اجتماعی بخش پویا و چالش‌برانگیز هر ساختار اجتماعی و سیاسی هستند که در صورت مدیریت به بهبود عملکرد جامعه می-انجامند. گرچه بطور دقیق نمی‌توان برخی اعتراضات اجتماعی سال‌های اخیر را جنبش اجتماعی نامید اما برآنیم که می‌توانیم با مطالعۀ دقیق آنها ایرادات را برطرف نموده و در مسیر درست هدایت کنیم. از طرفی با گسترش شبکه‌های اجتماعی هر پدیدۀ اجتماعی از جمله اعتراضات و جنبش‌های اجتماعی وجه برساختی نیز پیدا کرده است. در این پژوهش با استفاده از نظریات مرتبط و بررسی داده‌های مردم، فعالان اجتماعی، سلبریتی‌ها، رسانه‌‌های خارجی و رسانه‌های داخلی در فضای مجازی با روش قوم‌نگاری مجازی به دنبال راهکارهایی برای تبدیل تهدیدهای جاری به فرصت هستیم. داده‌های مردم شامل کنش مقاومت‌آمیز فعال/منفعل، امید معطوف به خارج ناشی از ناامیدی از تغییرات مثبت، شیفتگی نسبت به آیکون وحدت بخش و مقدس/بیزاری از هرگونه تقدس بخشیدن، سواری مجانی و تفویض مسئولیت به دیگری، وجود دو ته‌نشست یکی نوستالژی‌گرایی با آرزوی پیشرفت و دیگری عدالتخواهی، و تجمیع سطوح بی‌عدالتی است. در فعالان اجتماعی شاهد تأکید بر گفتگو به جای خشونت، دیگرخواهی و توجه به تمام گروه‌ها/نخبه‌گرایی، خواست جذب تغییرات در ساختار حاکم/رادیکال شدن، واقع‌گرایی نسبت به نیروهای خارجی/خوشبینی به نیروهای فراملی و قهرمان‌سازی/ضد قهرمان‌سازی بودیم. در بخش سلبریتی‌ها ژست‌های نمایشی و موج‌سواری، کنشگری فعال (انتقاد عقلانی)/ کنشگری منفعل و خنثی همراه با عواطف منفی و سکوت حساب‌شده دیده شد. رسانه‌های خارجی به انعکاس گستردۀ اعتراضات و شور بخشیدن به آنها، تأکید بر سایر سطوح بی‌عدالتی، نمایش همراهی جهانی با اعتراضات، نمایش زوایای پنهان و بخش سیاه واقعیت، تعریف مطالبه‌گری با نافرمانی مدنی، جهت‌دهی به اعتراضات و خوانش تخالفی از اخبار رسانه‌های داخلی پرداختند و رسانه‌های داخلی نیز به تعاریف، تحلیل و راه‌حل‌های سوگیرانه، کلیشه‌ای و تندروانه، نگرش عقلانی به‌صورت انعکاس انتقادات و تبدیل تهدید به فرصت، اجماع کاذب، ساده‌بینی، قضایی و پلیسی‌سازی مسائل و نگرش منفی به فعالیت اجتماعی پرداختند.
کلیدواژه ها
جنبش‌های اجتماعی، اعتراضات اجتماعی، شبکه‌های اجتماعی، رسانه‌های رسمی، تشکل‌های اجتماعی.
وضعیت: پذیرفته شده
login