| بررسی مقایسه ای نظم اجتماعی و حاشیه نشینی |
| کد مقاله : 1121-SSI-FULL |
| نویسندگان |
|
حسین مرشدیان1، فاطمه جلالی1، داود پرچمی *2 1پژوهشکده مطالعات فناوری 2عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه شهید بهشتی |
| چکیده مقاله |
| حاشیه‌نشینی محصول تفاضل بالای انباشت و تبادل سرمایه‌ها در مبداء و مقصد مهاجرت یا نابرابری منطقه‌ای و همچنین نابرابری فضایی در مقصد است. حاشیه‌نشینی برآمد توزیع نابرابرناعادلانه فرصت‌هاست که درفضا نمودیافته و بستری برای پیدایش‌وگسترش آسیب‌ها و مسائل-اجتماعی می‌گردد. عدم‌دسترسی کافی به انواع سرمایه‌ها و فقر و نابرابری فضایی در مبدا و ارزیابی از بهینه بودن آن‌ها در مقصد مهاجرت، مهمترین انگیزه برای تحرک‌مکانی و علی‌الاصول عدم‌برخورداری از سرمایه‌های لازم بویژه سرمایه اقتصادی، برای ادامه زندگی در مقصد، مهاجرین را حاشیه‌نشین می‌نماید. به‌رسمیت نشناختن سکونتگاه‌های حاشیه‌ای و عدم‌امکانات لازم برای زندگی در این مناطق موجب تداوم و تشدید حاشیه‌نشینی می‌شود. پیشگیری، کنترل و کاهش حاشیه‌نشینی نیازمند نظمی اجتماعی است که سرمایه‌ها را بر مبنای نابرابری عادلانه در جامعه و حداقل در مبداء و مقصد، و مرکز و حاشیه توزیع نماید.تولید، توزیع، مصرف، تبدیل و تبادل مستمر انواع سرمایه‌ها نشانگر نظم‌اجتماعی است که به صورت همسو، هم‌جهت و مکمل عمل نموده و تولید و بازتولید سرمایه‌ها را بصورت حداکثری ممکن نماید. با رویکرد فوق، مقاله به بررسی مقایسه‌ای سیاست‌گذاری‌های کنترل و کاهش حاشیه‌نشینی در برخی کشورها، نهادهای موفق جهانی و ایران پرداخته است. نتایج مطالعه بیانگر آن است دو حوزه مداخله برای کاهش حاشیه‌نشینی وجود دارد:1-مداخله پیشگیرانه متکی بر افزایش سرمایه‌ها،کاهش فقر و نابرابری و افزایش عدالت در فرصت‌ها و2-رسیدگی به وضعیت حاشیه‌ها متکی بر افزایش سرمایه‌ها. بررسی تطبیقی، ضعف انواع سرمایه‌ها در مناطق حاشیه-نشین را نشان می‌دهد. اندونزی، مراکش، مصر، آرژانتین و ترکیه با ارتقاء برخی سرمایه‌ها موفقیت‌هایی را کسب کرده‌اند. در ایران قوانین بالادستی، سیاست‌های کلی و قانون برنامه‌ششم‌توسعه نشان می‌دهد حوزه‌ها‌ی کالبدی، مهاجرت، جمعیت، آسیب‌های اجتماعی و توانمندسازی مناطق حاشیه‌نشین، و همچنین پیشگیری از گسترش این مناطق و ناهنجاری‌های موجود در آن‌ها، و کنترل و ساماندهی وضع موجود آن‌ها مورد توجه سیاست‌گذاران بوده است. تحلیل سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با حاشیه‌نشینی، غلبه نگرش منفعلانه درمان‌محور نسبت به نگرش فعالِ-پیشگیرانه را نشان می‌دهد، و عمدتاً بودجه‌ها در راستای توسعه، ساماندهی و گسترش کیفیت خدمات‌رسانی به این مناطق صرف شده‌است. |
| کلیدواژه ها |
| حاشیه نشینی، نظم اجتماعی، سرمایه، سیاست‌گذاری، آسیب اجتماعی |
| وضعیت: پذیرفته شده |
