نقد و بررسی انواع شاخص های ارزیابی احکام برنامه ای در حوزه آسیب های اجتماعی

کد مقاله : 1103-SSI-FULL

نویسندگان

مرتضی گنجی * دانشجو

چکیده مقاله

آسیبهای اجتماعی به عنوان یکی از فراگیرترین و حساسیت برانگیزترین موضوعات در سطح افکار عمومی جامعه، در دهههای اخیر به دغدغهای حاکمیتی تبدیل شده است. بر همین اساس، سیاستگذاران تلاش نمودهاند تا در قالب انواع سیاستگذاریها و قانوننویسیهایی مانند برنامههای پنجساله توسعه تمهیداتی برای کنترل و کاهش این آسیبها بیندیشند. توجه به آسیبهای اجتماعی در فرایند سیاستگذاری و تدوین برنامههای توسعه، در شرایطی انجام گرفته که تعداد بسیار محدودی از احکام سیاستی موجود در این برنامهها به صورت موفقیتآمیزی محقق شدهاند؛ این وضعیت برنامههای توسعه در حوزه آسیب‌های اجتماعی نیز مشابه با کلیت برنامهها و حتی به میزانی شدیدتر وجود دارد. یکی از زمینههای عدمموفقیت برنامههای توسعه، کمتوجهی به مقوله ارزیابی برنامهای دانسته شده است. این در حالی است که هرگونه طرح، برنامه و سیاست بدون قرارگرفتن در معرض ارزیابی و اصلاح، نمیتواند در طول زمان تقویت و بهینه گردد و ناگزیر کارایی و اثربخشی خود را از دست خواهد داد. مبتنی بر همین ضرورت، مقاله حاضر ضمن استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی با هدف شناسایی و تدقیق شاخصهای ارزیابی احکام سیاستی در حوزه آسیبهای اجتماعی در برنامههای توسعه تدوین گردیده است. مرور ادبیات مفهومی ارزیابی سیاستی نشان دهنده این است که میتوان سه نوع ارزیابی را از هم تفکیک نمود؛ پیشارزیابی، ارزیابی فرایند و ارزیابی پسینی. پیشارزیابی خود میتواند معطوف به فرایند تدوین احکام سیاستی، کیفیت شکلی احکام و کیفیت محتوایی آنها باشد. باتوجه به تعریف آسیبهای اجتماعی و ماهیت خاص درگیری افراد جامعه با آن، به نظر میرسد که در میان شاخصهای سهگانه فرایندی، شکلی و محتوایی، توجه به شاخصهای فرایندی در عرصه سیاستگذاری حوزه آسیبهای اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

کلیدواژه ها

آسیب‌اجتماعی، ارزیابی برنامه‌ای، پیش‌ارزیابی، حکمرانی‌آسیب‌ها، وضعیت‌اجتماعی

وضعیت: پذیرفته شده