وضعیت‌سنجی ابعاد هویت ملی، قومی و طبقاتی جامعه ایران

کد مقاله : 1027-SSI-FULL

نویسندگان

مهدی مالمیر * عضو هیات علمی

چکیده مقاله

شناختِ جامعه از زوایای مختلف، شرطی لازم و ضروری برای هر نوع سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و مداخله اجتماعی است. پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان با هدف کسب شناختِ کامل از اوضاع اجتماعی تا کنون در سه موج اجرا شده است و منبع مفیدی برای داده‌های اجتماعی است. در این مقاله با کمک روش تحلیل ثانویه تلاش شد تا سه وجه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه ایران از منظر ابعاد هویتی شامل هویت ملی، قومی و طبقاتی به تصویر کشیده شود. نتایج بررسی نشان داد از حیث هویت ملی نگرشی مثبت در بین همه پاسخگویان دیده می‌شود ولی زمانی که این قسم از هویت در معرض همنشینی با تنوعات قومی و زبانی قرار می‌گیرد، نسب‌های متفاوتی بین این دو برقرار می‌شود. مطابق نتایج اگر چه تعامل هویت ملی و قومی در بیشتر استان‌های کشور هم‌افزا بوده است ولی در فضای برداری، گوشه‌هایی قرار گرفته که نشان‌دهنده ضعف هویت ملی و تشدید هویت قومی است. از سوی دیگر با رصد وضع تحرک طبقاتی به منزله شاخص بهبود اقتصادی جامعه نیز می‌توان دریافت که بصورت روندی شاهد نوعی تحرک نزولی طبقاتی بوده‌ایم و از حجم طبقات متوسط کاسته و طبقه پایین جامعه فربه‌تر شده است. نتیجه ترکیبِ این دو عامل یعنی گسست هویتی(ملی-قومی) با محرومیت و نابرابری اقتصادی زمینه‌ای را ایجاد می‌کند که می‌شود از آن برای فهم بسترهای تعیین‌کننده و موثر بر کنش‌های اجتماعی و سیاسی نیروها و عاملیت‌های اجتماعی استفاده کرد.

کلیدواژه ها

هویت ملی، هویت قومی، هویت طبقاتی، وضعیت‌سنجی اجتماعی، پیمایش ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان

وضعیت: پذیرفته شده